Kalestrol

Waa maxay kalestrol?

Kalestrolku waa Wa baruur uu u bahanyahay jirka si u udhiso unugyada jirka iyo hormanada jirka, kalostrolka waxa lagu sameya beerka, wax yar oo kamid ahna waxu kaga imaada dhanka cuntada.

KALESTROL KA LDL IYO HDL

LDL iyo HDL dhiiga wuxu gudbiyaa kalostrolka asago ku dhajinaya borotiino çayıma. borotiinadaas waxa layiraahdaa high densiy lipoprotein (HDL)iyo low dansity lipoprotein (LDL).

LDL wuxu jirka uga gadbiyaa kolestrolka dhanka dhiiga ,meesha looga baahanyahay,tusaale ahaan unugyada dhawaca ah si u daweyo, LDL-ka jiran wuxu ku dhagaa darbiga hoose ee unugyada dhiiga. Marka darbiga unugyada dhiiga u dhaawacyahay. Dhaawaca unugyada dhiiga waxa sababa cabida siga arka, dhiiga o kara ama duqnimo. Natiijo ahaan waxa kasamaysma xinjir unugyada dhiiga ah. Dhiiga tartiib ayuu u dhiiqobaa, Waxaana adkaada inu dhiigo dareero. Qeeb kamid ah xinjirta ururtay aya waxay sababta inay xirto qeeb yar oo kamid ah unugyada dhiiga, taasoo sababi karta wadnaha oo istaaga, LDL-ka aadka usareeya wuxu sababa cudurada unugyada dhiiga iyo wadnaha. Kalestrolka LDL waxa kale oo lo yaqaana karastrolka xun.

Xidhnaanta unugyada dhiiga, taaso sababta inu hoos udhaco dareerida dhiiga.

HDL-ka waxuu kasaara dhiiga kalestrolka wuxuna ugudbiyaa beerka, kaaso ah halka lagu burburiyo. Marka laga saaro kalestrolka HDL ku wuxuu ka ilaaliya jirka cudurada wadnaha iyo unugyada dhiiga. Isku darka HDL iyo kolestrol ka waxa layiraahdaa HDL kalestrol. Waxa kale oo lagu magacaabaa kalestrolka fiican.

Maxay yihiin saamaynta uu kalestrolka kuleyahay caafimaadka?

Hadii uu aad u kacsanyahay kalestrolka iyo hadii uu halmar isbadalo cabirka udhaxeya qeybaha kalestrolka LDL iyo kalestrolka HDL,waxa bata khatarta cudurada wadnaha iyo unugyada dhiiga, khaas ahaan isbadalka dag daga ah ee cabirka wuxu keena khatarta ugu daran.

Maxay yihiin saamaynta kalestrolka cafimaadka?

Haduu kalestrolka aad u kaco iyo hadii saamiga udhaxeya qaybaha kalesrolka LDL iyo kalestrol ka HDL u dagdag isku badalo waxa bata khatarta cudurada wadnaha iyo unugyada dhiiga.khaas ahaan isbadalka dagdaga ah aya aad ubadiya khatarta.

Waxa jira labo wax o khuseya kalastrolka qiimihisa:isku darka kalestrolka qiimihisa iyo kalestrolka cabirkiisa.labaduba waxay khuseyan:markasta u badanyahay qiimaha waxa badan kharta dhimashada cudurada wadnaha.hoos waxan idinkugu xusi doona inbadan guud ahaan kalestrolka.cabirka kalestrolka,sababta kalestrolka badan iyo waxa sababa kor u kaca iyo hoos u dhaca LDL ga kalestrolka.

Guud ahaan kalestrolka

Cabirka dhiiga wuxu sheega heerka kalestrolka dhiiga ku jira.qiimaha kalestrolka dhiiga ku jira si aad ah ayuu isku badbadali karaa.sida darteed waxa lagu taliya in aad markasta fiiriso Ama hubiso inta u marayo marar kala badan.

Dulmar dhiiga aad iska qaado natiijadiisa:

Kalestrolka saamigiisa iyo cudurada wadnaha iyo unugyada dhiiga

Saamiga LDl iyo HDL waxa layirahda kalestrolka samigiisa (choleserol ratio). Is badbadalka saamiga kasoo leh LDL badan wuxu ku sameeya khatar wayn cudurada wadnaha iyo unugyada dhiiga.waxa kalestrolka samigisa lagu xiisabiya iyado lakala love qaybinayo guud ahaanta kalestrolka (LDL+HDL)lo qaybinayo HDL.saamiga wa in u kayaraada 5.

Sababta kalestrolka aadka ukaca

Beerka wuxu si caadi ah u ilaali ya dheelitirnanta kalestrolka.

Inta u sameyo beerka e kalestrol ah waxa mamula qaabnololedka qofka. Cabitanka sigaarka,almiito la aan iyo cuntada baruurta badan waxay dhib ukeeni karta dheelitirnaanta waxayna so saari kartaa LDL kalestrol aad Ibadan.

Kalestrolka aadka ukacsan wuxu noqon karaa mid dhaxal ah ,sababihisa kale waa buurnaanka,sokorta nooca 2, iyo qanjirka o tartiib ushaqeeya

Kor ukicidda iyo hoos u dhacidda kalestrol ka LDL

Cuntada waxay sababi kartaa kalestrol ka LDL ka inuu kaco iyo inudhaco .LDL aad ubadan jirkaga uma ficna,Marka waxa muhiim ah inaad cunto,cunto lehe LDL kalestrol hooseeya.jaantuska hoos ku qoran waxu ku tusayaa cuntoyinka aad cuni karto si aad hoos ugu dhigto iyo cuntooyinka ay tahay ina cunin kuwaas o ah kuwa kor ukiciya

Toonta

Mararka qaar waxa layiraahda toonta way u ficantahy heerka kalastrolka .lakin majirto cadayn ku filan inay sax tahay.

Taloyin sida iskaga ilaalin lahayd kalestrolka kicitankisa

Hoos ugu dhig kicitaanka kalestrolka sida tan

• Cunto caafimaad leh sida laga so xigtay shan saxan
• Miisan caafimad leh
• Qaab nololed caafimad leh iyo almiito kugu filan
• Istareska badan o iska ilaaliso
• Sigaarka aadan cabin

Taloyin kusaabsan sida aad wax u cuni lahayd hadaad ledahay kalestrol kacsan

Marabtaa inaad kalestrolkaaga hoos udhigto iyo in aad iska ilaaliso khatarta cudurada wadnaha iyo unugyada dhiiga?waxas raaci kartaa talooyinkan hoos ku xusan.mararka qaarna wai naad dawooyin ka qaadata Dhakhtar.

Shan qaacido o asal ah

Mark aaad wax cunto sida lag aso xigtay ‘Schijf van Vijf’ waai naad si fican u ilaalisaa naftada , sidoo kale marka u kacsanyahay kalestrolkaga when . Sida ku qoran ‘Schijf van Vijf’ cuntooyinka cawiya hoos udhiga LDL kalestrol , sida miraha o dhan lowska iyo digirta.LDL kalestrol ka xadka ka baxsan waxu ku dhaga unugyada dhiiga.

Digirta iyo lawska

Shanta xeer waxay iskugu jiraan alaab aanay ku jirin dufan buuxa.cunitsanka dufan yar cafimadka ayay u ficanthay.ha cunin wax kala duwan hana cunin marar badan..ka fikir cunto fudud ama hilib dufan leh.

Miisanka cafimaadka leh

Hada tahay qof buuran,dhimida barurta waxay ka cawinaysaa inad hoos udhigto kalestrolkaga.khaas ahaan hadaad ledahay Calool wayn.adigoo isticmalayo BMI-meter kena waxad xisaabin kartaa hadii aad ledahay miisan cafimad leh iyo inkale.hadii aad tahay qof buuran riditaanka 5 ilaa15% waxay hormarinaysa heerka kalestrol kaaga ku jira dhiiga.

ku badal dufanka buuxa midka aanan buuxin

Dufanka buuxa wuxu kor uqaada LDL kalestrol.dufanka buuxa waxa laga hela subaga iyo margarinka.dufanta aanan biixin way ka xumaan yartahay waxana laga heli karaa saliuda margerinka iyo halverinka cagadaha ku jira.

Qaado caanaha leh dufan yar

Jiis,caano iyo waxyalaha kale e canaha laga sameyo wuxu leyahay dufan buuxa,taaso kor uqaada kicitaanka LDL kalestrol.iyado ay sidaa tahay hadana caanaha waxa leh caafimaadka ayay u ficanyihiin.sida darteed dooro caano leh in yar o dufan ah sida 20+ iyo30+ jiis,mozerela farmaajo iyo caano lakarkariyay iyo kuwa wax yar lakar kariyay

Qiimayta kala duwanashaha hilibka iyo kaluunka,miraha,ukunta iyo lawska :

si aad u hesho heer kalestrol fiican,waxan kula talinayna inaad cunto ugu yaran halmar kuwan hoos ku qoran

• 1x isbuci o miro ah suda digirta ,misirta ,qamadiga.
• 1x isbucii malay dux leh sida salmon herin malay yunbi .
• .Hal sacab o laws aan cusbo lahayn maalin kasta.
• ilaa 300 o gram o ah hilibka cas ama hilib lo’ ama hilib doofaar
• 2 ilaa 3 ukun(3 ilaa 4 for kuwa fajiteriyanka ah )

cab qaxwo aan sifaysneen inta ugu yar aad awoodo.dooro qaxwada sifaysan.

Qaxwada aan sifaysneen waxay kicisaa LDL kalestrol ka.qaxwo karkarsan (biyaha karay inay qaxwada budadeda ku darto) qaxwada maqayad inaadan cabin aya ku fican.qaxo aad cabto markasta waa caadi.

cun fiber kugu filan

Cun ilaa 30 40garam o fiber ah maalin kasta.fiberku wuxu hoos udhigaa LDL kalestrol .khaas ahaan fiberka kasamaysan qamadiga iyo khudaarta.sida darteed dooro waxa kasameysan qamadi 2waqtina cun khudaarta.

Qaado almiito kugu filan

Qaadashada almiitada waxay hoos udhigtaa cudurka wadnaha iyo unugyada dhiiga. Fadhigu wii kordhiiyaa khatarta.

Dadka wa wayn waxa lagula taliya ugu yaraan 2.5 sacadood isbuuckasta inay almiteyaan iyo in ay sameyan jimicsi adkenaya lafaha iyo murqaha ugu yaraan 2jeer isbuucii.dadka kawayn 65sano waxa lagula talinaya inay sameyan jimicsi dheekitiran 2jeer isbuucii.marabtaa inaad ogaato jimicsiga aad samay karto si aad u xoojiso lafahaag iyo muraahaaga?ama waxa ey yihin jimicsi dheelitiran?fiiri jimicsiga ku jira website kan allesoversport.nl

Ha cabin sigaar

Inadan cabin sigarka Ama aad iska joojiso sigaarka waxay hoos udhigtaa khararta cudurada wadnaha iyo unugyada dhiiga ku dhaca,marabtaa inaad inaad joojiso sigaarka qabso balan dhakhtar.

Qiimaha

Ma leedahay kalestrol kaca ?Caymiska cafimaadka aya magdhabaya dhaqtarkaaga is cateynta.