مرض شکر نوع 1

مرض شکر نوع 1 چیست؟

مرض شکر نوع 1 یک بیماری خودایمنی غیرقابل درمان مزمن است. این بیماری اغلب در یک دوره زمانی کوتاه ایجاد شده و معمولا در سنین پایین تشخیص داده میشود.

نامگذاری: مرض شکر یا بیماری مرتبط با مرض شکر؟

نام رسمی کامل مرض شکر مرض قند است. اغلب اصطلاح مرض شکر را میشنوید. اصطلاح مرض شکر میتواند به نتایج اشتباه منجر شود. مثلاً اینکه فردی که مرض شکر دارد اصلا نباید قند بخورد. به همین دلیل ترجیح میدهیم آنرا مرض شکر بنامیم. علاوه بر مرض شکر نوع 1، مرض شکر نوع 2 نیز وجود دارد.

چند نفر مرض شکر نوع 1 دارند؟

بیش از 1.1 میلیون هالندی مرض شکر دارند. حدود 9 درصد از موارد مرض شکر نوع 1 هستند. افراد معمولاً در دوران کودکی به این نوع مرض شکر مبتلا میشوند، اما بزرگسالان نیز میتوانند به آن مبتلا شوند. اکثر کودکان مبتلا به مرض شکر، مرض شکر نوع 1 دارند، اگرچه مرض شکر نوع 2 امروزه در کودکان نیز دیده میشود. بیشتر بزرگسالان مرض شکر نوع 2 دارند.

در مرض شکر نوع 1 چه اتفاقی میافتد؟

وقتی کاربوهایدریت های خاصی (نشاسته و قند) را مصرف میکنید، بدن آنها را به گلوکوز تبدیل میکند. گلوکوز وارد خون میشود. در آنجا به آن گلوکوز خون میگوییم. گلوکوز از طریق خون به حجرات بدن میرسد. بنابراین گلوکوز انرژی بدن را تامین میکند. برای مثال برای تنفس، حرکت و ضربان قلب به این نیاز دارید.

حجرات گلوکوز خون را با کمک هورمون انسولین جذب مینمایند. این هورمون در پانقراس ساخته میشود. به طور معمول، بدن مطمئن میشود که انسولین کافی برای رساندن گلوکوز از خون به حجرات وجود دارد. انسولین در واقع مانند یک کلید عمل میکند: درها حجرات بدن را باز مینماید تا گلوکوز خون وارد شود.

مرض شکر نوع 1 هنگام رخ میدهد که پانقراس دیگر انسولین تولید نمیکند. حجرات پانقراس که انسولین تولید مینمایند توسط سیستم ایمنی بدن از بین میروند. که به آن واکنش خود ایمنی میگویند. بنابراین مرض شکر نوع 1 یک بیماری خود ایمنی نیز نامیده میشود. در افراد مبتلا به مرض شکر نوع 1، گلوکوز نمیتواند وارد حجره شده و در خون باقی میماند. بنابراین سطح گلوکوز خون خیلی بالا میباشد.

گلوکوز خون چه معنا میدهد؟

سطح گلوکوز خون معیاری برای اندازه گیری میزان گلوکوز حل شده در خون میباشد. کنترول سطح گلوکوز خون توسط هورمون های انسولین و گلوکاگون تنظیم میشود. انسولین جذب گلوکوز توسط حجرات را تضمین مینماید. گلوکاگون آزاد شدن گلوکوز از حجرات را تضمین میکند. این پروسس سطح گلوکوز خون را در محدوده قابل قبول نگه میدارد. در افراد سالم، در شرایط عادی، سطح گلوکز خون بین 4 تا 8 متغیر است.

در مرض شکر نوع 1، چون انسولین برای وارد کردن گلوکوز به حجرات وجود ندارد، مقادیر بسیار بالاتر از 8 افزایش مییابند. سپس حجرات میتوانند دوباره گلوکوز را جذب نمایند. بنابراین، سطح گلوکوز خون میتواند به حالت عادی بازگردد. اما افراد مبتلا به مرض شکر نوع 1 به ندرت میتوانند همیشه مقادیر گلوکز خون خود را در محدوده طبیعی نگه دارند. به این دلیل که تنظیم مقدار انسولین دقیقاً با مقداری که فرد میخورد دشوار است. عوامل دیگری مانند بیماری، استرس، ورزش و الکول نیز بر مقادیر گلوکز خون تأثیر میگذارند.

چه زمان مرض شکر دارید؟

فرد مبتلا به مرض شکر است، اگر مقادیر گلوکز خون مشخص شود که:

• 7 یا بالاتر در حالت هوشیاری (در 8 ساعت گذشته چیزی خورده یا نوشیده نشده است).
• 11.1 یا بالاتر حدود 2 ساعت بعد از غذا است.

مرحله مقدماتی مرض شکر به زمانی اطلاق میشود که مقادیر خون:

• بین 6.1 و 7 در زمان هوشیاری.
• بین 7.8 و 11.0 تقریباً 2 ساعت بعد از غذا.

سطح گلوکوز خون طبیعی است اگر:

• مقدار ناشتا 6.0 mmol/l یا کمتر است.

2 ساعت بعد از غذا کمتر از 7.8 mmol/l باشد.

علل مرض شکر نوع 1 چیست؟

هنوز تردیدهای زیادی در مورد علت مرض شکر نوع 1 وجود دارد. یک ویژگی ارثی خاص نقش دارد، اما عوامل محیطی و تغذیه ای نیز نقش دارند. همچنین نشانه های وجود دارد که نشان میدهند نوزادان که با شیر مادر تغذیه شده اند در آینده کمتر در معرض خطر ابتلا به مرض شکر هستند.

اثرات مرض شکر بر سلامتی

علائم هایپر (سطح گلوکوز خون بالا)

افراد مبتلا به مرض شکر نوع 1 ممکن است سطح گلوکوز خون بیش از حد بالا داشته باشند. به این حالت هایپرگلیسمی یا به اختصار «هایپر» میگویند. هایپر باعث شکایات فوری مختلفی مانند خستگی و بی حالی، بدخلقی ناگهانی، تشنگی، از دست دادن اشتها یا گرسنگی، تکرر ادرار، تاری دید، حالت تهوع یا استفراغ میشود. اگر هایپر درمان شود، علائم معمولاً به سرعت ناپدید میشوند. سطوح بالای گلوکوز خون در مدت طولانی به رگ های خونی آسیب میرساند. به همین دلیل است که افراد مبتلا به مرض شکر بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی هستند. سایر عوارضی که میتواند ایجاد شود آسیب مزمن کلیه، پای مرض شکر و اختلال بینایی است.

علائم هیپو (گلوکوز خون پایین)

اگر سطح گلوکوز خون شما کمتر از 3.5 باشد، دچار هیپو هستید. علائم عبارتند از تحریک پذیری خفیف (ملال)، لرزش، تعریق، تپش قلب، خمیازه کشیدن و نوسانات خلقی. اگر سطح گلوکوز خون واقعاً خیلی پایین بیاید، فرد بیهوش میشود. در بدترین حالت، این میتواند منجر به آسیب دائمی مغز یا مرگ شود. این به این دلیل است که حجرات مغزی نیز دچار کمبود گلوکوز هستند و «رها میکنند». بنابراین لازم است بلافاصله پس از هیپو چیز شیرین بخورید یا بنوشید.

چگونه هیپو را تشخیص میدهید؟

میتوانید هیپو را با موارد ذیل تشخیص دهید:

• ارتعاش
• تعریق
• تپش قلب
• خمیازه
• بد خلق بودن
• بی هوشی (در موارد شدید)

آیا مرض شکر ندارید، اما فکر میکنید که مرتباً از هیپوگلیسمی رنج میبرید؟ سپس به شما توصیه مینماییم به داکتر خود مراجعه کنید.

ثرات دراز مدت سلامتی

در درازمدت، هیپرگلیسمی (به معنا سطح گلوکز خون بسیار بالا) میتواند منجر به آسیب های جبران ناپذیری به چشم ها، کلیه ها و اعصاب با خطر نابینایی، نارسایی کلیه، ناتوانی جنسی و قطع پا (به دلیل مرض شکر غیرقابل کنترل پا) شود. علاوه بر این، خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی در افراد مبتلا به دیابت بسیار افزایش مییابد. این عوارض به دلیل آسیب بافتی ناشی از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض گلوکوز میباشد.

توصیه های تغذیه ای

هیچ مدرک مبنی بر اینکه برخی غذاها میتوانند شروع نوع 1 را به تاخیر بیاندازند یا از آن جلوگیری کنند وجود ندارد. با این حال، کاهش عوارضی مانند خطر بیماری های قلبی عروقی با یک رژیم غذایی سالم امکان پذیر میباشد.

دوا و تغذیه

افراد مبتلا به مرض شکر نوع 1 انسولین را از طریق سرنگ تزریق میکنند یا از پمپ انسولین استفاده نموده که به آنها اجازه میدهد انسولین را بر اساس وعده غذایی خورده شده آزاد کنند (بولوس ها). با یک گلوکوز متر میتوانند سطح گلوکز خون خود را اندازه گیری کنند. آنها مقدار انسولین را با مقدار کاربوهایدریت (نشاسته و قند) در هر وعده غذایی تنظیم مینمایند. اگر انسولین به مقدار ثابت هر روز مصرف شود، مصرف کاربوهایدریت نیز باید تقریباً در زمان های ثابت هر روز یکسان باشد. برنامه‌ ها انعطاف‌ پذیر انسولین، تنوع بیشتری در میزان کاربوهایدریت مصرفی در هر وعده غذایی ایجاد مینماید.

تغذیه در مرض شکر نوع 1

غذا بر سطح گلوکوز خون تأثیر دارد. و آنچه که یک فرد میخورد بر سلامت او تأثیر میگذارد، بطور مثال بر سلامت قلب و عروق خونی آن. برای افراد مبتلا به مرض شکر نوع 1، مانند همه افراد، تغذیه سالم مهم است.

توصیه های غذایی برای افراد مبتلا به مرض شکر نوع 1 عمدتاً با هدف کنترل سطح گلوکوز خون و مراقبت خوب از قلب و عروق خونی و در نتیجه کاهش خطر عوارض است. یک متخصص تغذیه فرد مناسب برای کمک در این زمینه است.