Hart- en vaatziekten

Wat zijn hart- en vaatziekten

Hart- en vaatziekten is een overkoepelende term voor verschillende ziekten aan het hart of bloedvaten. Hart- en vaatziekten zijn een belangrijke doodsoorzaak in Nederland.

Oorzaak hart- en vaatziekten

Meestal is vaatvernauwing de oorzaak van hart- en vaatproblemen. Vaatvernauwing kan al op jonge leeftijd beginnen. Hierdoor kan het jaren duren voor er hart- en vaatproblemen ontstaan. Door het dichtslibben van de slagaders (aderverkalking) kunnen bloedvaten in bijvoorbeeld je been of voet harder worden. Het bloed kan hierdoor onvoldoende doorstromen in de bloedvaten. Hierdoor kan de zuurstofvoorziening van de organen en spieren onvoldoende worden.

Hoeveel mensen hebben hart- en vaatziekten?

De meest voorkomende hart- en vaatziekten zijn coronaire hartziekten en beroerte. In 2016 waren er naar schatting 739.800 mensen met een coronaire hartziekte en 451.900 met een beroerte.

Gezondheidseffecten

Sterfte

Hart- en vaatziekten zijn na kanker de belangrijkste doodsoorzaak in Nederland. Hart- en vaatziekten zijn verantwoordelijk voor bijna 30% van de totale sterfte in Nederland. Het gaat om ongeveer 40.000 gevallen per jaar, ongeveer gelijk verdeeld over mannen en vrouwen. Meer dan 85% van de sterfte aan hart- en vaatziekten betreft personen van 65 jaar en ouder.

Sinds de jaren 70 in de vorige eeuw daalt het aantal mensen dat sterft aan hart- en vaataandoeningen. Dat komt zeer waarschijnlijk door een forse daling van het aantal rokers, het verwijderen van transvetten uit voedingsmiddelen in de jaren 90 en meer aandacht voor een gezondere levensstijl. Ook speelt de ontwikkeling van medicijnen voor hart- en vaatziekten, zoals de cholesterol- en bloeddrukverlagers  en betere behandelmethoden, zoals dotteren na een hartinfarct hierbij een rol.

Risicofactoren

Uit grootschalig en langlopend onderzoek komen de volgende risicofactoren voor hart- en vaatziekten:

• Een hoog en ongunstig samengesteld cholesterol- en/of vetgehalte van het bloed. Dit is de belangrijkste voedingsgerelateerde risicofactor. Hierbij is vooral de verhouding tussen LDL- en HDL-cholesterol en de hoogte van het triglyceridegehalte (bepaalde vetachtige stof) in het bloed van belang. Dit is met name een risicofactor voor de coronaire hartziekten. Lees meer over cholesterol.
• Diabetes (suikerziekte). Bij een langdurig hoog bloedsuikergehalte, beschadigen de bloedvaten. Daarom hebben mensen met diabetes meer kans op hart- en vaatziekten.
• Een verhoogde bloeddruk. Bij hersenbloedingen is er een duidelijk verband met hoge bloeddruk.
• Verhoogde stollingsneiging van het bloed. Stolsels kunnen de bloedstroom door de vaten verminderen of verhinderen.
• Overgewicht. Hierbij geeft vooral veel buikvet een hoger risico.
• Weinig bewegen, roken en stress.
• Voeding (zie kopje: rol van de voeding)

Ook erfelijke factoren spelen een rol bij het ontstaan van hart- en vaatziekten. Genetische aanleg kan het risico met ongeveer 60% verhogen. In Nederland heeft bijvoorbeeld 1 op de 300 personen aanleg voor een sterk verhoogd LDL-cholesterolgehalte in het bloed, wat de kans op hart- en vaatziekten vergroot. 1 op de 5 hartpatiënten heeft een erfelijke vorm van een te hoog vetgehalte van het bloed. Ook andere genetische afwijkingen kunnen een rol spelen, maar deze zijn nog niet precies duidelijk en worden nog onderzocht. Vaak is er bij hart- en vaataandoeningen sprake van een combinatie van een aantal factoren.

Rol van de voeding bij hart- en vaatziekten

Door gezond te eten kunnen mensen het risico op hart- en vaatziekten verlagen. De Gezondheidsraad heeft de effecten van voedingsmiddelen en voedingstoffen op dit risico geëvalueerd. Zij laat zien dat het eten van bepaalde voedingsmiddelen of voedingsstoffen samenhangen met een lager risico op hart- en vaatziekten. Andere voedingsmiddelen of voedingsstoffen hangen weer samen met een hoger risico op hart- en vaatziekten.

Alcohol

Bevindingen over de relatie tussen alcohol en hart- en vaatziekten wijzen zowel op een gunstig als ongunstig verband. Matig alcoholgebruik (tot 15 gram per dag, dat komt neer op maximaal 1,5 glas) hangt samen met een lager risico op coronaire hartziekten, maar bij een hoger gebruik neemt het risico op beroerte toe. Lees meer bij alcohol.

Voedingsadvies

Advies om hart- en vaatziekten te voorkomen

Een gezond voedingspatroon volgens de Schijf van Vijf, een gezond gewicht en een gezonde leefstijl met voldoende beweging, niet te veel stress en niet roken, verminderen het risico op hart- en vaatziekten.

Advies bij hart- en vaatziekten

Zijn er aanwijzingen dat je bloedvaten aan het dichtslibben zijn? Heb je een hoge bloeddruk? Of heb je bijvoorbeeld een hartinfarct of beroerte gehad? Meestal is gezond eten dan onderdeel van je behandelplan, naast medicatie. Gezond eten draagt bij aan een goede zorg voor je lichaam en een fitter gevoel. Je arts is leidend in je behandeling en kijkt of je cholesterol- of bloeddrukverlagende medicijnen nodig hebt. Je arts kan je doorverwijzen naar een diëtist.

Gebruik ook alleen op advies van de arts producten met plantensterolen of –stanolen, zoals speciale margarines en yoghurtdrinks.

Bron: Voedingscentrum

Selecteer hieronder uw taal:

Dutch

Dutch English French Chinese Portuguese Polish Bulgarian Persian (Afghanistan) Persian Romanian Russian Turkish Italian Norwegian German Spanish Indonesian Korean Japanese Hindi Hungarian Ukrainian Afrikaans Icelandic Pashto Panjabi Greek Czech Latvian Estonian