033 - 2003259
Kind met overgewicht Iraaks
منداڵی خاوه‌ن کێشی زیاده
1.پزیشکی قوتابخانه
کاتێ که منداڵه‌که‌ی ئێوه له قوتابخانه‌ی سه‌ره‌تاییدا ده‌خوێنێ، به شێوه‌ی ڕێکوپێک له لایه‌ن پزیشکی قوتابخانه‌وه که بۆ چاودێرییه ته‌ندرووستییه‌کانی ققوتابخانه‌ی گه‌نجان کار ده‌کات، پشکنینی بۆ ده‌کرێ. ئه‌وان چۆنێتی گه‌شه‌کردنی ئه‌و له بالادا و هه‌روها کێشی کۆنترۆڵ ده‌که‌ن.گه‌ر منداڵه‌که‌تان له ڕاده به‌ده‌ر کێشی زیاده، چاودێری ته‌ندرووستی گه‌نجان ئێوه ئاگادار ده‌که‌نه‌وه.
منداڵی خاوه‌ن کێشی زیاده ئه‌گه‌ری زیاتره که دواتر تووشی نه‌خۆشین بێت و که‌واته گرینگه که له کاتی پێویستدا چاره‌سه‌ری بکه‌ن.
2. پێوان و کێشاندن
زۆربه‌ی دایکان و باوکان به‌شێوه‌ی ڕێکوپێک منداله‌کانیان ده‌پێوان و ده‌یانکێشن، به‌لام به‌ڕاستی چۆن ده‌توانین بزانین که منداڵه‌که‌تان خاوه‌نی کێشی زیاده‌یه؟ له‌رێگه‌ی پشکنینێکی ئاساییه‌وه ده‌توانن تێبگه‌ن که ئایا منداڵه‌که‌تان کیسی گونجاوی هه‌یه یان نه: پێنوێنی کۆی له‌ش (BMI). ئه‌م پشکنینی له‌لایه‌ن پزیشکی قوتابخانه‌وه ئه‌نجام ده‌درێ و ده‌توانن خۆتان له ماڵه‌وه له‌ڕێگه‌ی ماڵپه‌ڕه‌وه ئه‌نجامی بده‌ن www.voedingscentrum.nl/nl/bmi-meter
3. رێژیمی منداڵان
پێشنیار ناکرێ که ئیزنی منداڵه‌که‌تان بده‌ن به‌بێ یارمه‌تیدان رێژیم بگرێت. جگه له‌مه، منداڵان بۆ گه‌شه‌ی باش پێویستییان به ته‌واوی ماده بژیه‌نییه‌کانه. که‌واته له پزیشکی خێزان، په‌ره‌ستاری گه‌نج یان پزیشکی قوتابخانه داوای یارمه‌تی بکه‌ن. گه‌ر پێویستیش بێت ئه‌وان ده‌توانن منداڵه‌که‌تان بنێرن بۆ لای چاودێرێکی باش، وه‌کوو پسپۆڕی خواردن یان پسپۆڕی منداڵان.
گه‌ر سه‌باره‌ت به کێشی منداڵه‌که‌تان دوودڵن یان پرسیارێکتان هه‌یه، هه‌میشه ده‌توانن له‌گه‌ڵ پزیشکی گشتی یان په‌ره‌ستاری گه‌نج/پزیشکی قوتابخانه‌که‌تاندا راوێژ بکه‌ن.
4. هۆکار
هه‌میشه به‌خێرایی ده‌رناکه‌وێ که منداڵه‌که بۆجی کێشی زیاده‌ی په‌یدا کردووه. له‌وانه‌یه ئه‌و شتگه‌لێ ده‌خوات یا ده‌خواته‌وه که ئیوه ئاگادار نه‌بوون که خاوه‌ن کالۆری زۆرن. زۆربه‌ی کات، بابه‌تی خواردنی ژه‌می زیاده‌شه.
5. جه‌ند خال:
- له‌سه‌ر مێزدا نان بخۆن نه‌وه‌ک له‌به‌ر ته‌له‌ڤیزیۆن یان کۆمپیۆتێردا. منداڵان و (گه‌وره‌ساڵان) له‌سه‌ر مێزدا که‌متر نان ده‌خۆن تا به‌ر ته‌له‌ڤیزیۆن و کۆمپیۆتێر.
- ئیزنی منداڵه‌که‌تان مه‌ده‌ن تا له‌نێو ماڵدا ده‌ستی بگاته شیرینی. له‌بری ئه‌وه له‌سه‌ر مێزه‌که مێوه دابنێن.
- سه‌یری چه‌ڕه‌زاته‌کان بکه‌ن: له‌ڕووی شه‌کر، چه‌وری و کالۆرییه‌وه خاوه‌نی چ شتگه‌لێکن؟ ده‌توانن له‌ڕێگه‌ی مۆرکی سه‌ر خوارده‌مه‌نییه‌که‌وه ئه‌مه به‌باشی بزانن. زۆربه‌ی ئه‌و خوارده‌مه‌نییانه‌ی که واده‌زانین ته‌ندرووستن، له‌ڕاستیدا ته‌ندرووست نین. "به‌بێ شه‌کری زیاده" به‌م واتایه نییه که شه‌کری تێدا نییه. له‌وانه‌یه پارچه شیرینییه‌کی زه‌نجه‌فێڵی یان بسکویتێکی مێوه‌یی بۆ منداڵان باس بێت، به‌ڵام ته‌نیا کێکێک کالۆری زیاده.
- دڵنیا ببنه‌وه که منداڵه‌که‌تان زۆربه‌ی کات ساردی، به‌سته‌ی خواردنه‌وه یان ئاومێوه ناخوات. ئه‌م خواردنه‌وانه خاوه‌نی ڕێژه‌یه‌کی زۆری شه‌کرن.
- ئایا ئه‌و شته‌ی که منداڵه‌کانتان ده‌یخۆن ته‌ندرووسته؟ منداڵی له هه‌ر ژه‌مێکی خواردنیدا به‌س پێویستی به ژه‌مه خواردنێک هه‌یه و به ئه‌ندازه‌ی گه‌وره‌ساڵان نان ناخوات.
