Niedowaga i niedożywienie

Kiedy masz niedowagę

Niedowaga to sytuacja, w której osoba waży mniej niż jest to korzystne dla jej zdrowia. Niedowaga jest wskaźnikiem ryzyka dla niedożywienia. Niedowagę można łatwo zdiagnozować za pomocą wskaźnika masy ciała (BMI) i pomiaru obwodu talii. Osoba ma niedowagę, jeśli jej BMI jest poniżej 18,5.

Inne granice

Dla osób powyżej 65 roku życia i dla pacjentów z POChP stosuje się różne limity, a mianowicie BMI poniżej 20 dla osób powyżej 65 roku życia i poniżej 21 dla osób z POChP. Aby określić niedożywienie, stosuje się wartość graniczną BMI poniżej 20 dla osób dorosłych do 70 roku życia oraz wartość graniczną BMI poniżej 22 dla osób w wieku 70 lat i starszych, w połączeniu z niedoborem składnika odżywczego lub chorobą. Różne wartości odcięcia stosuje się również w przypadku dzieci. Dzieci rosną i dlatego wzrost, waga i BMI zależą od wieku.

Jaka jest liczba osób z niedowagą?

Badanie zdrowia CBS 2019 pokazuje, że 2,5% holenderskiej populacji w wieku 4 lat i starszych ma niedowagę. CBS stosuje limit BMI wynoszący 18,5 dla wszystkich dorosłych.

Przyczyny niedowagi

Niedowaga pojawiasię, gdy ilość energii, którą ktoś pobiera poprzez jedzenie i picie jest mniejsza niż ciało wykorzystuje (spala) przez dłuższy okres czasu. Niedowaga jest stosunkowo powszechna wśród osób starszych przebywających w placówkach opiekuńczych i szpitalach oraz wśród osób chorych. Niedowaga może być spowodowana m.in. przez:

• brak apetytu, np. z powodu utraty smaku i węchu, choroby lub braku ruchu
• problemy z przeżuwaniem i połykaniem
• źle funkcjonujące jelito. Jelito ma wówczas zaburzoną funkcję wchłaniania składników odżywczych, na przykład z powodu infekcji jelitowej lub choroby jelit.
• działanie uboczne leków
• Strach, samotność, smutek, depresja.
• zaburzenie odżywiania
• zwiększone zużycie energii, na przykład w przypadku infekcji lub choroby nowotworowej

Konsekwencje niedowagi

Niedowaga pociąga za sobą zagrożenia dla zdrowia, ponieważ istnieje duże ryzyko niedoborów składników odżywczych, takich jak białka, niezbędne kwasy tłuszczowe, witaminy i minerały. System odpornościowy ulega osłabieniu, a człowiek może odczuwać senność i zmęczenie. Organizm zużywa rezerwy z tkanki tłuszczowej i mięśniowej. Powoduje to, że tkanka tłuszczowa i mięśniowa ulega rozpadowi. Rozpad tkanki mięśniowej jest szczególnie szkodliwy. Jeśli stan niedowagi przedłuża się, wzrasta również ryzyko złamań kości.

Wskazówki dotycząceżywienia dla osób z niedowagą

U osób z niedowagą istotne jest zatrzymanie spadku wagi i skupienie się na przyroście wagi. Jeśli straciłeś dużo na wadze w krótkim czasie bez wyraźnego powodu, najlepiej jest skontaktować się z lekarzem. Również w przypadku podejrzenia zaburzeń odżywiania zawsze należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu.

Jeśli nie możesz uzyskać odpwoedniejwagi w ciągu kilku miesięcy, warto udać się do lekarza pierwszego kontaktu. Lekarz zbada przyczynę niedowagi i w razie potrzeby może skierować cię do specjalisty i/lub dietetyka.

Masz niedowagę? W takim razie Twoja kasa chorych zwróci Ci koszty kilku godzin spędzonych z dietetykiem.

Zdrowe odżywianie

Dla osób z niedowagą ważne jest zdrowe odżywianie. W ten sposób otrzymują one wszystkie składniki odżywcze, których potrzebuje organizm, takie jak białka, niezbędne kwasy tłuszczowe, witaminy i minerały. Nacisk kładzie się na żywność zawierającą wystarczającą ilość białka i energii, w połączeniu z ćwiczeniami w celu budowy mięśni.

Przybieranie na wadze w zdrowy sposób

Dla osób z niedowagą jest to przybieranie na wadze.

Niedożywienie

Niedożywienie pojawia się, gdy ilość energii lub składników odżywczych przyjmowanych przez daną osobę jest mniejsza niż ta, która jest potrzebna do zachowania zdrowia przez dłuższy czas.

Niedożywienie może pojawić się, gdy osoba nie spożywa wystarczającej ilości pokarmów lub zużywa dodatkową energię i składniki odżywcze. Problem ten jest szczególnie dotkliwy u osób chorych i starszych. Niedożywienie może być również spowodowane problemami z przeżuwaniem lub połykaniem.

W przypadku wykrycia niedożywienia należy wezwać lekarza pierwszego kontaktu. Członkowie rodziny lub opiekunowie zazwyczaj dostrzegają problem zdrowotny wcześniej niż pacjent.

Objawy niedożywienia

Niedożywienie oznacza brak energii lub składników odżywczych. Prowadzi to do obniżenia wagi i gorszego funkcjonowania organizmu. Dzieje się tak głównie z powodu spadku masy mięśniowej oraz niedoboru białek, niezbędnych kwasów tłuszczowych, witamin i minerałów.

Największe grupy narażone na ryzyko niedożywienia to osoby starsze, przewlekle chore, osoby z chorobą nowotworową, osoby po poważnych operacjach i osoby po ciężkich urazach.

Przyczyny niedożywienia:

• zmniejszone przyjmowanie pokarmów z powodu utraty apetytu lub nudności.
• trudności w przeżuwaniu, smakowaniu, połykaniu lub trawieniu.
• problemy psychologiczne, takie jak lęk, depresja, smutek. Osoba może nie mieć już ochoty na jedzenie. Jednym z rezultatów jest opuszczanie posiłków lub przyjmowanie mniejszych porcji.
• czynniki społeczne, takie jak samotność, brak możliwości zakupu lub przygotowania jedzenia.
• demencja starcza.
• uzależnienie.

Głównym czynnikiem ryzyka niedożywienia jest choroba. Choroba może również zwiększyć zapotrzebowanie na składniki odżywcze tak, że zwykła dieta przestaje wystarczać.

Niedożywienie u osób starszych

Osoby starsze są bardziej narażone na niedożywienie, ponieważ częściej chorują i mniej ćwiczą. Ponadto, osoby starsze potrzebują mniej energii niż wtedy, gdy były młodsze, co może utrudniać dostarczenie wszystkich składników odżywczych w diecie.

Diagnoza niedożywienia

Pierwszym krokiem jest ustalenie, czy ktoś ma zwiększone ryzyko niedożywienia. Określa się to za pomocą badania przesiewowego. Badania te sprawdzają niezamierzoną utratę wagi, niedowagę i utratę apetytu.

Jeśli na podstawie badania przesiewowego ktoś jest w grupie zwiększonego ryzyka niedożywienia, ustala się, czy pacjent jest niedożywiony. W 2018 r. opracowano konsensus w tej sprawie. Osoba jest niedożywiona, jeśli spełnia co najmniej kryteria jednej z cech i przyczyn wymienionych poniżej.

Musi być obecny jeden lub więcej z poniższych czynników:

• Niezamierzona utrata masy ciała: 5% lub więcej niezamierzonej utraty wagi w ciągu ostatnich 6 miesięcy lub 10% lub więcej niezamierzonej utraty wagi w okresie dłuższym niż ostatnie 6 miesięcy.
• Niskie BMI
• Zmniejszona masa mięśniowa

Musi wystąpić jedna lub więcej z poniższych przyczyn:

• Niedobór składników odżywczych: 1 tydzień jedzenia o ponad 50% mniej niż wynosi zapotrzebowanie na energię lub ponad 2 tygodnie zmniejszonego spożycia lub wchłaniania lub przewlekłe zaburzenie żołądkowo-jelitowe wpływające niekorzystnie na spożycie lub wchłanianie.
• Choroba lub stan zapalny: ostra choroba lub uraz lub stan zapalny związany z chorobą przewlekłą

Jeśli ktoś jest niedożywiony w oparciu o powyższe kryteria, określa się następnie ciężkość niedożywienia. Osoby zdrowe lub z nadwagą również mogą być niedożywione. Ostra utrata składników odżywczych przez wymioty lub biegunkę może spowodować szybkie pogorszenie stanu odżywienia, zwłaszcza jeśli występuje również zwiększone zapotrzebowanie na energię z powodu choroby lub gorączki.

Dzieci

W przypadku dzieci obowiązują inne wartości graniczne. Lekarz posłuży się krzywymi wzrostu, aby określić niedożywienie u dziecka.

Skutki niedożywienia

Niedożywienie ma poważny wpływ na zdrowie. Konsekwencje są następujące:

• wolniejszy powrót do zdrowia po operacji lub chorobie
• coraz poważniejsze powikłania po operacji
• spowolnienie w gojeniu się ran
• zwiększone ryzyko wystąpienia odleżyn (odleżyn)
• zaburzone funkcjonowanie układu odpornościowego
• spadek masy mięśniowej
• zmniejszona pojemność serca i płuc
• niższa jakość życia
• zwiększone ryzyko śmierci

Diagnozowanie niedożywienia

Bardzo ważne jest, aby w przypadku podejrzenia niedożywienia natychmiast zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu. Częściej robi to rodzina, znajomi lub opiekunowie (opiekunowie nieformalni) niż sam pacjent.

Porady żywieniowe

W leczeniu niedożywienia, nacisk kładzie się na wystarczające spożycie białka i energii. Ponadto, ćwiczenia fizyczne są istotną częścią leczenia w celu utrzymania masy mięśniowej.

Czy istnieje kwestia niedożywienia? Wtedy kasa chorych zwróci koszty kilku godzin pracy dietetyka.

W zależności od stopnia niedożywienia, lekarz i/lub dietetyk może zadecydować o diecie bogatej w energię i białko, ewentualnie uzupełnionej suplementami witaminowymi i mineralnymi, dodatkowym pokarmem do picia lub całkowitym piciem albo karmieniem przez rurkę.